Gömülü Dişler: Gizli Tehlikeler ve Riskler
Sevgili okurlar; Her bir diş, ağız içinde çiğnemeyi yerine getirmek üzere belirli bir sırayla çıkar. Ancak bazen bu doğal düzen bozulur ve dişler çene kemiği içinde gömülü kalır. Dişin süreceği yer, çene yapısı veya genetik faktörler nedeniyle çıkamayan bu dişler, ağız sağlığı açısından büyük riskler taşır. Ağızdaki her diş gömülü kalmakla beraber en sık gömülü kalan diş 20’lik dişlerdir. Peki, “gömülü 20’lik diş” olarak adlandırdığımız bu dişlerin saklı kalması neden bu kadar tehlikelidir. Ağız Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı olarak, bu durumu ve tedavi yollarını enine boyuna ele almayı bir görev bilirim. Çünkü bu dişler yalnızca ağrıya değil, kalıcı sağlık sorunlarına da sebep olabilir.
Gömülü 20’lik Diş Nedir?
Gömülü 20’lik dişleri tam anlamıyla anlamak için önce sınıflandırmalarını iyi bilmemiz gerekir. Gömülü dişler, çıkma zamanı gelmiş olmasına rağmen dişetinin ya da çene kemiğinin altında sıkışıp kalmış dişlerdir. Bazıları dişetinin hemen altında “yarı gömülü 20’lik diş” olarak kalırken, bazıları da tam anlamıyla hem dişetinin altında hem de çene kemiğinin içinde, yani “tam gömülü 20’lik diş” olarak hapsolur. Genellikle 20’lik dişlerinde karşımıza çıkan bu durum, genetik faktörler, çene darlığı ya da çocukluktaki süt dişinin erken veya geç kaybı gibi sebeplerle daha da yaygın hale gelir.
Peki, Gömülü Dişler Neden Oluşur?
Gömülü dişlerin oluşumuna dair pek çok sebep sayabiliriz. Eğer bir süt dişi zamanında çekilmemiş ve ağızda kalmışsa, süt dişinin yerine geçecek daimi diş bu engeli aşamaz ve gömülü kalır. Bazen de, zamanından önce çekilmiş süt dişleri gömülü dişlerin başlıca sebeplerinden biridir; erken süt dişi çekiminde, çekim boşluğunda kemik gelişimi oluşur ve altındaki daimi dişin sürmesine izin vermez, ayrıca süt dişi çekimi sonrası boş kalan alanda yan komşu dişler boşluğa eğilir ve gelecek olan daimi dişin çıkmasına izin vermez.
Çene gelişiminde anormallikler gömülü dişlerin oluşma ihtimalini artırır. Çene darlığına bağlı daimi dişler çenede sürecek yer bulmazlar. Çene yapısı küçük ve dişler büyük olduğunda da gömülü diş kalma ihtimali artar.
Ayrıca, genetik rahatsızlıklar, sistemik hastalıklar ve sendromik hastalarda, çene gelişimi bozukluğu veya dişlerde yapısal ve gelişimsel bozukluklara bağlı gömülü dişlerin sürme ihtimalini zayıflatır. Gömülü dişlerin çoğu zaman belirti göstermemesi, onları daha tehlikeli kılar. Fark edilmeyen bu sorunlar, yıllar içinde ciddi komplikasyonlara sebep olabilir.
Gömülü Dişlerin Yaratabileceği Sorunlar
Her problemli gömülü 20’lik diş belirti vermez. Ancak belirti verirse şunlar olabilir; ön dişlerde çapraşıklığı olan, dişlerin birbiri üstüne binmesi neticesiyle çürüğe yatkın olan kişiler, derinden gelen ağrı veya dişlerine baskı hissi olanlar, ağızdaki dişlerinde erken çürük oluşanlar, dil dudakta uyuşma hissi olanlar, tonsilit ve farenjit gibi üst solunum yolu enfeksiyonuna sık yakalananlar için dikkat!!!
Dil Siniri ve Dil Felci
Gömülü 20’lik dişlerin çevresinde oluşabilecek kistlerin büyümesi, çene kemiği içinden geçen dil, dudak veya yüz sinirlerine baskı yaparak geçici ya da kalıcı uyuşukluklar ve hatta kısmi yüz felci gibi sorunlara sebep olabilir. Bu felç durumu, gömülü dişlerin çevresindeki sinirlere hasar vermesiyle ortaya çıkar, günlük hayatı zorlaştıracak kadar ciddi bir etkendir. Bu tip bir uyuşukluk, konuşma, yutma ve tat alma gibi önemli fonksiyonları etkileyebilir.
Çene Kemiği Erozyonu ve Çene Kemiği Kırık Riski
Gömülü 20’lik dişlerin çevresinde gelişebilecek kist ya da tümör gelişimiyle sonuçlanabilecek durumlar, çene kemiğinde erimeye, çene kemik yapısını zayıflamasına ve çene kırıkları gibi daha ciddi problemlere yol açabilir.
Gömülü 20’lik Dişlerin Kalp Krizi Riski
Bir dişin gömülü kalması yalnızca ağız sağlığını değil, enfeksiyonların vücuda yayılmasına neden olarak genel sağlığı da tehlikeye atabilir. Gömülü dişler çevresindeki iltihap, kalp krizine yol açacak kadar ciddi komplikasyonlara sebep olabilir.
Yarı Gömülü 20’lik dişler iltihaplandığında, üst solunum yollarını da enfekte ederler. Üst solunum yollarında tonsilit, farenjit hatta alt solunum yollarının hastalanmasına bile sebep olabilirler.
Gömülü Dişin Domino Taşı Etkisi
Gömülü 20’lik dişler, çene kemiği içinde eğik konumlandığında, yan komşu dişlere baskı yapar, her bir dişte öndeki dişlere baskı yaparak, domino taşı etkisi yaratır ve ön görünen dişlerde çapraşıklık oluştururlar. Neticede, ön dişlerde çapraşıklık, renklenme, çürüme, ağız kokusu ve ağızdaki tüm dişlerin çiğneme görevini bozabilirler.
Yarı gömülü 20’lik dişler hemen önündeki dişlere baskı yapabilir ve önündeki dişin kökünü çürütebilirler ve o dişin de çekilmesine sebep olabilirler.
20’lik Diş Çekim Riski ve Gömülü 20 Yaş Diş Operasyon Komplikasyonları
Diş Kök Kırılması Komplikasyonu
Bu tür dişleri çekmek, sıradan bir diş çekiminden çok daha zordur. Gömülü dişler, diş kök yapılarındaki farklılıkları ve ağzın en arka en derin pozisyonunda konumlanmaları nedeniyle son derece dikkatli bir cerrahi teknik müdahale gerektirir. Anatomik olarak farklılık gösteren bu diş kökleri, kırılgan ve kıvrımlı olabilir; bu da çekim işlemi sırasında kök kırılması gibi komplikasyonlara yol açabilir.
Çene kemiğine Kaynamış olan Durumda Çene Kırığı Komplikasyonu
Dişlerin çene kemiğine kaynamış olması da sık karşılaşılan bir durumdur ve bu durum, dişin çekimini daha karmaşık hale getirir. Gömülü 202lik diş çekilirken çene kemiğinin de bir kısmı çıkartılması çene kemiğinde zayıflamaya sebep olur. Bu aşamada çene kemik kırılma ve erozyon riski ile karşı karşıya kalınabilir. Gömülü 20’lik dişin çekimi esnasında, çıkmakta zorluk çıkartan dişlere el aletleriyle uygulanan kuvvet dengesizliğinde özellikle alt çenede kırık oluşturma riski vardır. Bu aşamada el aletlerinin kullanım tekniği, uygulanan cerrahi teknik ve uygulama esnasında çene kemiği desteği çene kırığı komplikasyonundan korunmak adına önemli hale gelir.
Dil Dudak ve Kısmi Yüz Felci Riski
Çene kemiği içinde seyreden çene siniri ve dudak siniri gibi kritik dokulara yakın pozisyonda yer alan gömülü 20’lik dişlerin çekiminde, sinir hasarı gibi risklerin yüksek olması da gömülü diş çekimini dikkat isteyen bir işlem haline getirir. Aynı şekilde, dil sinirine yakın bir gömülü dişin çekiminde dikkatli olunmadığında, dil felci veya sürekli uyuşukluk gibi ciddi yan etkilerle karşılaşılabilir.
Ayrıca gömülü 20’lik diş operasyonu esnasında kök kırılması neticesinde, köklerin çıkartılması esnasında sinirlere olan hasar riski artar. Bu nedenle dil dudak çene sinirinin korunarak Gömülü 20’lik diş operasyonu yapılmalı.
Dişin Çekim sırasında Boyuna Kaçması
Çene sinirinin yanı sıra, gömülü dişler çene tabanına yakın bir noktada bulunduğunda operasyon riski de artar. Boyun ve yutak bölgesine yakın olan bu dişlerin çıkarılması sırasında, çekilen diş parçasının çene kemiğinden boyun içindeki deri altına kaçma riski vardır. Boyun içine kaçan dişin çıkartılması ilave bir operasyon gerektirebilir.
Mideye veya Akciğere Kaçma Riski
Gömülü 20’lik dişler çenenin ve ağzın en arka ve derin pozisyonda bulunduğu için, çekimi sırasında el aletlerinden kayma riskiyle karşı kaşıya olan dişlerdir. Bu aşamada yutak aracılığıyla mideye veya solunum yoluyla akciğerlere kaçma riski vardır. Dişin akciğere kaçma durumunda, bronkosopi işlemi aracılığıyla akciğerden çıkartılması gerekmektedir. Bu nedenle gömülü 20’lik diş çekimi sırasında cerrahi hassasiyet azami olmalıdır.
Operasyon sonrası Morluk ve Şişlik
Gömülü 20’lik dişlerin operasyonu, çenede kanlanmanın ve sinirlerin en yoğun bulunduğu bölgelerden biridir. Operasyon sonrasında, hafif şişlik ve morluk normal kabul edilebilir. Ancak aşırı morluk ve şişliğin oluşması önlenmesi amacıyla, operasyon sırasında gömülü diş çıkartılırken etrafındaki çene kemiği, dişeti, sinirler ve damarların olabildiğince hassas korunmasıyla bu komplikasyon etkisi azaltılabilir.
Peki ne yapılmalı?
Gömülü 20’lik diş varlığını ve yarattığı riskleri, diş hekimi veya çene cerrahisi uzmanının klinik ve radyografik muayenesi esnasında, gömülü dişlerin çene kemiği içindeki pozisyonu, diş köklerinin anatomisi, diş ve köklerin çene siniri gibi çevre kritik dokulara olan yakınlığı gibi risk ve olası komplikasyonlarını öğrenebiliyoruz.
Sonuç olarak, her gömülü diş çekilmez ancak problemli gömülü 20’lik dişler, ağız diş sağlığımızın görünmeyen düşmanlarıdır. Sessiz bir tehlike gibi yıllarca fark edilmeyebilirler ama ortaya çıktıklarında büyük sorunlara yol açmış olabilirler. Bu nedenle, başlangıçta düzenli diş kontrollerinizle, problemli gömülü 20’lik dişinizi tespit ettirebilir, gömülü kaldığı sürece yaratabileceği sorunları ve gömülü 20’lik diş operasyonuna dair komplikasyon riski iyi öğrenilmelidir. Gömülü 20’lik dişlerin çekiminde veya operasyonunda, cerrahi teknik hassasiyet, steril şartlar ve tecrübe önemli olmakla birlikte ortaya çıkabilecek komplikasyonları yönetmek de hekimlik anlamında ayrıca bir önem oluşturur. Bu basit adımlar, sağlıklı bir ağız diş ve çene yapısına sahip olmanız için büyük önem taşıyor. Daima aklınızda bulundurun ki, erken teşhis her zaman hayat kurtarır.
Önce Sağlık ve Sağlıkta Kalite Temennisiyle !!!
Sağlıklı Kalın !!!