Normal Konuşma ve Telafuz nasıl oluşur
Konuşma esnasında, normal şartlar altında, yanak dudak ve dil belirli yerlere temas ederek bu harflerin tam telaffuzu sağlanır. Ağız içindeki bu anatomik yapıları birbirine bağlayan Dişeti Perdeleri bulunmaktadır. Konuşurken dil üst damağa temas ederek konuşma esnasında harflerin rahat çıkması sağlanır.
Peltek Konuşma nasıl oluşur
Daha konuşmayı yeni öğrenen çocuklarda peltek konuşması sevimli ve komik bulunsa da bu durumun devam etmesi konuşmada kaynaklı sorunları meydana getirmektedir. Çocuklar 1 ile 2 yaşlarında konuşmaya başladıkları ilk zamanlarda sesleri tam çıkaramadığı için peltek konuşmaktadırlar. Ancak zaman içinde konuşmayı öğrenip tüm sesleri çıkarmaya başladıklarında dahi yetişkinlerdeki gibi tam olarak sesleri doğru çıkaramayabilirler. Yaş ilerledikçe konuşmalardan sesleri tanıyarak öğreneceklerdir. İlk konuşmaya başladıklarında çıkarabildikleri sesler ba ve ma olmaktadır. Zamanla diğer sessiz ve sesli harfleri söylemeye başlamaktadırlar.
Her dilin harfler söylenirken çıkardığı sesler farklıdır ve bu nedenle her dilde peltek olarak söylenen harfler de farklılık göstermektedir. Genellikle peltek olan kişiler “f” harfini söylerken çok zorlanır. Bir diğeri de bizim ülkemizde de en çok peltek olan insanlarda ve çocuklarda sıkıntı yaratan harf “s” harfidir. Çünkü “s” harfi söylenirken dilin ağız içinde üst dişlere sadece uç kısmının değmesi ile meydana gelirken dil ağzın orta kısmında gelir ve boş kalan kısımlardan geçen hava “s” harfinin çıkmasını sağlamaktadır. Bazı çocuklar konuşmayı yeni öğrenirken dillerini o şekilde tutamadıklarından sıkıntı yaşarken öğrenme ilerledikçe düzelmesi gerekir. Düzelmez ise pelteklik sorunu ortaya çıkar ve tedavi edilmelidir.
Peltek konuşmanın nedenleri
Altı yaşından sonra hala çocuğunuz bazı harfleri söylenmekte zorlanıyor ya da peltek olarak söylüyorsa bir uzmana götürülüp tedavi ettirilmesi gerekmektedir. Bir çok farklı nedenle meydana gelen pelteklik çeşitli sebeplere indirgenebilir.
• Diş, dil veya ağız içinde oluşacak herhangi bir sorun da peltek konuşulmasına neden olabilmektedir. Bu gibi durumlarda cerrahi müdahaleler gerekebilir.
• Dilin altındaki alt çene dişetlerine bağlandığı Dil Altı Perdesinin kısalığı durumunda da pelteklik oluşabilmektedir.
• Dudak ve Yanak bölgelerinde doğal olarak bulunan bu Dişeti Perdelerinin, anormal kısalması veya anatomik farklılığa ulaşması sonucunda Dudak ve Yanakta hareket kısıtlanması veya çenedeki kasılmalar da bu peltekliğin gelişmesine sebep olabilir.
• İşitme sorunundan kaynaklı olarak ortaya çıkan kısmi sağırlığın dile vurması ile de meydana gelebilir.
• Bademciklerde oluşan sorunlardan dolayı ileri derecede burundan konuşma sorunu peltek konuşmayı ortaya çıkaran başka bir neden olmaktadır.
• Özellikle öndeki dişlerin olmaması çocuklarda sık görülürken peltekliğin de en çok görüldüğü durum bundan ileri gelmektedir.
• Ön dişlerin seyrek ve aralıklı olması da peltekliğe sebep olabilmektedir.
• Yarım damak sorunu da peltekliğe neden olmaktadır.
• Çocuklarla az konuşulması, dilini geliştirmesinde yardımcı olunmaması da peltek konuşmasını etkileyecek bir nedendir.
• Özellikle yetişkinlerde ortaya çıkan peltek konuşma sorununun Parkinson hastalığından olduğu da düşünülmektedir.
Pelteklik tedavisi
Kendinizi tedavi etmek için öncelikle nasıl bir pelteklik yaşadığınızı bilmeniz gerekmektedir.
Kendi kendine pelteklik çözümü
Peltekliğin asıl nedeni dilin düzgün konumlanamamasından kaynaklı hava akımının farklı oluşmasıdır. Dilin konuşurken nasıl bir hal aldığını anlamaya çalışıp ona göre kendi kendinizi dahi tedavi edebilirsiniz. Yutkunurken dil ön dişlere dayandığında bu durum siz konuşurken de bu şekilde olmaktadır ve bu durum peltekliğe sebep olmaktadır. Bu durumu azaltmak için dilinizi ağzın alt kısmına ya da damağınıza yapıştırarak yutkunmaya çalışın ve dilinizi o şekilde tutmaya çalışın ki bu şekilde diliniz o konuma gelmeye alışacaktır. Diliniz ön dişlere geliyor ise pelteklik önde, konuşurken bazı harflerin sesi tükürükle birlikte çıkıyorsa pelteklik yanda olmaktadır. Bunları tedavi ederken amaç yanlış konumlanan dili alıştırmaktır. Önemli egzersizlerden birisi de dişlerinizi göstererek gülerken ağzınızdan nefes alıp vermenizdir. Bu şekilde diliniz geriye gider ve devamlı yapıldığında dil konumunu öğrenerek bir nebze düzelme sağlanabilinir.
Uzman diş hekimi ile pelteklik çözümü
Konuşma bozukluğu bazen diş ve çene yapısı ya da dil kaynaklı problemlerden de olabilir. Bu gibi durumların kontrolü için Ağız Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı veya Ortodonti Uzmanı ile görüşüp sıkıntı olup olmadığı öğrenilmelidir. Varsa sorun tedavi ile düzeltilmelidir. Ağız içindeki bu anatomik yapıları birbirine bağlayan Dişeti Perdeleri bulunmaktadır. Bu perde eğer dil yapısında sorun yaratıyorsa lazerle dil perdesi alınarak dilin serbestleştirilmesi sağlanır. Daha sonra düzenli olarak dil, dudak ve çene hareketleri çalışılarak dilin üst damağa temas ederek konuşma esnasında harflerin rahat çıkması sağlanır ve sorun kısa zamanda giderilir. Çene arkı içindeki ön dişlerin aralıklarının ve seyreklik artışının giderilmesi amacıyla dişlerin düzenli ve birbirleriyle ideal temasa getirilerek diş aralıklarının çeşitli tedavi yöntemleriyle kapatılması ile de sağlanabilir.
Konuşma terapisti ile pelteklik çözümü
Böyle bir sorunda yok ise bir Konuşma Terapisti ile görüşmekte fayda vardır. Muayene edip sizin hangi sesleri çıkaramadığınızı, nasıl telaffuz etiğinizi ve hangi tip bir pelteklik sıkıntısı yaşadığınızı belirleyip ona göre egzersiz ve çeşitli araçlar ile sorunu tamamen ortadan kaldırabilmektedir.
Bu tedavilerden de sonuç alınamıyorsa, rahatsızlığın türüne göre Nöroloji Uzmanına ve Kulak Burun Boğaz Uzmanına da danışılmasında yarar vardır.
