Diş Apsesi Hakkında Bilinmesi Gereken Her Şey
Merhaba Sevgili Okurlar,
Ağız ve diş sağlığı alanında geçirdiğim yıllar boyunca binlerce hastada tekrarlayan bir sorunla karşılaştım: diş apsesi. Genellikle hastalarımız bu durumu “aniden çıkan şiddetli ağrı ve şişlik” olarak tanımlar. Oysa bu, aslında vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği ciddi bir tepkidir. İyi haber şu ki; erken teşhis ve doğru tedaviyle, diş apsesi çoğu zaman başarıyla tedavi edilebilen bir durumdur.
Ancak özellikle belirtmek isterim:
➡ Ağrı geçince sorun geçmiş olmaz.
➡ Apse patladı diye tedaviye gerek kalmaz diye düşünmeyin.
➡ Evde apseyi patlatmak tehlikelidir.
Kimi zaman bir antibiyotikle geçici olarak bastırılabilen bu enfeksiyonlar, tedavi edilmediklerinde çene kemiğine, boyuna, hatta tüm vücuda yayılabilir. Hatta septisemi gibi hayatı tehdit eden sistemik enfeksiyonlara bile neden olabilir. Bu yüzden lütfen aşağıdaki bilgileri dikkatle okuyun. Diş apsesi, sadece bir “ağrı” değildir; vücudun tamamını ilgilendiren ciddi bir sağlık sorunudur.
Ve şimdi, sizlerle paylaşacağım metinle bu konuyu en ince ayrıntısına kadar öğrenebilir, belirtilerle karşılaştığınızda ne yapmanız gerektiği konusunda net bir fikir sahibi olabilirsiniz.
İçindekiler
- Apse Nedir?
- Diş Apsesi Nedir?
- Diş Apsesi Neden Olur?
- Diş Apsesi Belirtileri Nelerdir?
- Diş Apsesi Nasıl Teşhis Edilir?
- Diş Apsesi Nasıl Geçer?
- Diş Apsesi ile İlgili Sık Sorulan Sorular
APSE NEDİR?
Apse, vücutta ağız, diş, dişeti yanak, çene altı, boyun çevresi ve koltuk altı ve cilt bölgeleri gibi vücutta dokularında ortaya çıkan, bulunduğu bölgelere göre ismini, genellikle bakteriyel enfeksiyon kaynaklı olan pembe veya koyu kırmızı görünümdeki irin keseleridir. Vücudun iyileşmek için enfeksiyonu atmaya çalışmasının bir yoludur. Apselerdeki irinler ölü doku, beyaz kan hücreleri ve bakterilerden oluşur. Apseler vücudun hemen hemen her yerinde ortaya çıkabilmekle birlikte daha çok cilt, cilt altı, yanak ağız içi mukozası ve dişlerde görülür. Ciltte ortaya çıkan apseler pembe veya kırmızı renkli, şişkin ve ağrılı olurlar.
DİŞ APSESİ NEDİR?
Diş apsesi diş dokularının içinde, çevresinde ya da dişi tutan kemikte görülen, bakteri kaynaklı yerel iltihaptır. İltihap bölgesinde cerahat (irin) birikmesi şeklinde kendini gösterir. Diş apsesi, farklı nedenlerle dişe yakın farklı bölgelerde oluşabilmektedir. Dişin ucundaki apse periapikal apse olarak adlandırılır. Diş etinde oluşan apse ise periodontal apse olarak adlandırılır. Dişten çıkıp yanağa ulaşan apse ise Yanak apsesi adı verilir.
DİŞ APSESİ NEDEN OLUR?
Diş apsesi, çeşitli nedenlerle oluşabilir. En yaygın nedenleri arasında kötü ağız hijyeni, diş çürükleri, travma, diş eti hastalıkları ve başarısız kanal tedavileri yer alır. Bakteriler, dişin pulpa adı verilen iç kısmına ulaştığında enfeksiyon başlar ve bu da apseye yol açabilir.
Özellikle tedavi edilmeyen derin çürükler, eski ve sızıntılı dolgular, başarısız kanal tedavileri ya da kırılmış dişler bakterilerin kök ucuna ilerlemesini kolaylaştırır. Ayrıca steril şartlarda yapılmayan dental işlemler de enfeksiyona zemin hazırlar. Enfeksiyonu doğrudan kemiğe taşıyan faktörlerin çoğu, hatalı veya ihmal edilmiş tedavi süreçlerinden kaynaklanır. Bu riskleri azaltmak amacıyla, kliniğimizde tüm operatif işlemler, sterilizasyon protokollerine %100 uyumlu olarak, kliniğimiz bünyesindeki özel ameliyathane ortamında gerçekleştirilir.
DİŞ APSESİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Diş apsesi belirtileri genel olarak şu şekilde sıralanabilir;
- Diş ağrısı ya da diş etinde şiddetli ağrı. Ağrı çene kemiği, boyun ve kulağa kadar yayılabilir.
- Kızarıklık
- Şişlik. Yaşanan şişlik yüz, yanak veya boyun bölgesinde nefes alma hatta yutkunma güçlüğüne neden olabilecek şekilde gelişebilir.
- Çiğneme esnasında ağrı
- Ağız açmada zorluk
- Kötü tat ve geçmeyen sürekli kötü koku
- Yüksek ateş
- Sıcak veya soğuk yiyecek ve içeceklere karşı hassasiyet
DİŞ APSESİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Diş Hekiminin klinik muayenesi ve ayrıntılı radyolojik muayene ile diş apsesi teşhis edilebilir. Diş doktoru muayenesi son derece önemlidir. Diş apsesine benzer belirtiler gösterebilecek başka rahatsızlıklar da mevcut olduğu için muayenede bunların belirlenmesi gerekir.
Diş apsesi teşhisinde genellikle röntgen görüntülemesi kullanılabilir. Enfeksiyonun boyunda diğer bölgelere yayıldığı durumlarda Bilgisayarlı Tomografi (BT) görüntülemesinden de faydalanılabilir.
Kimler Daha Risk Altında?
Bazı bireylerde apse gelişme riski diğerlerine göre çok daha yüksektir. Bağışıklık sistem sorunları ve sistemik hastalığı bulunanların riskleri çok yükse olduğundan, diş ve diş eti sağlığı ekstra dikkat gerektirir.
- Diyabet hastaları
- Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler (kanser tedavisi görenler, organ nakli yapılanlar)
- Sigara kullananlar
- Hamilelik döneminde hormonal değişiklik yaşayan kadınlar
- Ağız hijyeni kötü bireyler
- Bruksizm (diş sıkma) problemi olanlar
Bu bireylerde apseler daha hızlı yayılır ve iyileşme gecikebilir. Bu nedenle daha sık kontroller öneriyorum.
DİŞ APSESİ NASIL GEÇER ?
Diş apsesi tedavisinde öncelikle enfeksiyonun kaynağı belirlenir. Ardından enfekte doku temizlenir ve gerekirse kanal tedavisi uygulanır. İşlemler lokal anestezi ile yapılır ve kişi ağrı duymaz. Şiddetli durumlarda diş çekimi gerekebilir. Antibiyotik tedavisi de enfeksiyonun kontrol altına alınmasında yardımcı olabilir.
- Diş apsesinin boşaltılması: Diş apsesi küçük bir kesi veya iğne ile boşaltılır. Bu yöntem genellikle geçici bir çözümdür. Genellikle ek tedavi yapılması gerekmektedir.
- Diş çekimi: Kanal tedavisinin işe yaramadığı durumlarda apseden etkilenen dişe kanal tedavisi yenileme tedavisi yapılarak diş kurtarılabilir, diş kurtarılmazsa diş çekilerek apse boşaltılır.
- Kanal tedavisi: Endodontik tedavi yani kanal tedavisi, çeşitli nedenlerle iltihaplanan veya mikroorganizmaların yerleşmesiyle enfekte olan pulpa dokusunun çıkartılarak kanal boşluğunun temizlenmesi, şekillendirilmesi ve doku dostu kanal dolgu maddeleri ile doldurulması işlemidir.
- İlaç tedavisi: Enfeksiyon apseli bölge ile sınırlıysa antibiyotik tedavisine ihtiyaç olmayabilir. Ancak enfeksiyonun diğer dişlere ya da yakın bölgeye yayıldığı durumlarda antibiyotik tedavisi uygulanabilmektedir.
Kombine tedavi ile Diş apse tedavisi ve Diş kurtarma Operasyonu: Apseli dişi çekmeden kurtarılması ve apsenin alınması, kombine tedavi ve operasyonla olumlu sonuç vermesi yüksek ihtimaldir. Başlangıç aşamasında apseli dişlerin kanal tedavisinin muntazam yapılması gerekir. Eskiden kanal tedavisi görmüşse kanal tedavi yenileme tedavisi yapılarak kanal dolgusu ve diş dolgusu sağlamlaştırılır. Ardından dişeti kesileriyle enfeksiyon boşaltılır ve antibiyotik tedavisiyle iltihap kontrol altına alınır. Son olarak da Diş kurtarma Operasyonlarından, Reimplantasyon ve Apikal Rezeksiyon Operasyonları yapılarak diş kök ucundaki iltihabin alınması başarılabilir. Bu sayede hem apse tamamıyla alınır hem de dişi çekmeden kurtarılmaya çalışılır.
“Apseyi Antibiyotikle Geçiririm” Sananlar Dikkat!
Toplumda en yaygın hatalardan biri, ağrı başlayınca hemen antibiyotiğe sarılmaktır. Oysa diş apsesi yalnızca ilaçla geçmez. Çünkü antibiyotik, apse odacığına tam olarak nüfuz edemez. Enfekte bölgedeki damarlar daralmıştır ve cerahatin yoğunluğu ilacın etkisini sınırlı kılar. Bu da enfeksiyonun yayılmasına ve kemiğe sıçramasına neden olabilir. Hatta bilinçsiz antibiyotik kullanımı, diş apsesinin çene kemiği içinde büyümesini ve çene kemiğini sinsice eritmesine yol açarak hastaya da ağrı dahil hiçbir belirti vermez.
Hastalarıma her zaman şunu söylerim:
“Antibiyotiğe başlamadan önce mutlaka hekiminize muayene olun. Antibiyotik ancak doğru zamanlamada doğru miktarda ve doğru vakada işe yarar.”
Gelişigüzel antibiyotik kullanımı sadece direnci artırmakla kalmaz, aynı zamanda hayati tehlike oluşturabilecek bir yayılımı da maskeler.
Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tedaviniz yapıldıktan sonra dikkatli davranmanız, iyileşme sürecini hızlandırır ve komplikasyonları önler. Bu nedenle hastalarıma şu önerileri mutlaka yaparım:
- Antibiyotik reçete edildiyse bitene kadar kullanın.
- Ağzınızda cerahat birikmişse gargara önerilerine harfiyen uyun.
- Ağrı kesici kullanımı hekimin önerdiği şekilde olmalı.
- İyileşme sürecinde sıcak yiyecek/içecekten kaçının.
- Şişliğin olduğu bölgeye soğuk kompres uygulayın (ilk 24 saat).
- Diş fırçalama aksatılmamalı, ancak işlem yapılan alan nazikçe temizlenmeli.
- Kontrol randevularını atlamayın.
Diş apsesi tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmeyen diş apsesi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Enfeksiyon çene kemiğine yayılabilir, sinüs boşluklarına ulaşabilir veya kana karışarak sepsis gibi hayati riskler oluşturabilir. Bu nedenle diş apsesi belirtileri görüldüğünde vakit kaybetmeden diş hekimine başvurulmalıdır.
Maalesef bazen apsesi olan hastalar, birkaç gün ağrı kesiciyle durumu idare edip geçeceğini düşünerek hekime geç gelir. Bu gecikme, enfeksiyonun kemik dokusuna yayılmasına, yüzde kalıcı asimetriye veya nadir de olsa hayatı tehdit eden tablo olan sepsise dönüşmesine neden olabilir.
Ayrıca, kanal tedavisi sonrası iyi izlenmeyen veya başarısız kanal tedavileri de yıllar sonra apseye dönüşebilir. Bu yüzden her kanal tedavisi hastasına düzenli periyodik kontroller öneririm.
Hastaların En Sık Yaptığı Hatalar
Klinik gözlemlerime göre diş apsesinin ilerlemesinde en büyük rolü şu hatalar oynar:
- “Kendiliğinden geçer” diye beklemek
- Apseyi evde patlatmaya çalışmak
- Antibiyotiği erken kesmek veya kafasına göre almak
- Ağrının azalmasıyla tedaviyi yarım bırakmak
- Yetersiz ağız hijyenine devam etmek
- Çekilmesi gereken 20’lik dişi ertelemek
Unutmayın, ağrının geçmesi iyileştiğiniz anlamına gelmez. Enfeksiyon kök ucunda veya kemikte sessizce ilerliyor olabilir.
Diş Apsesinden Korunmak İçin Neler Yapılmalı?
Ben her zaman şunu söylerim: Diş apsesini en iyi tedavi etme yöntemi, onu hiç oluşmadan önlemektir. Çünkü apse oluştuğunda artık hasar başlamıştır. Oysa doğru önlemlerle bu durumu tamamen önlemek mümkündür.
Önerdiğim koruyucu yöntemler şunlardır:
- Düzenli diş fırçalama: Her öğün sonrası orta sertlikte diş fırçası ile dişlerinizi florürlü diş macunu ile fırçalayın.
- Diş ipi ve ara yüz fırçası kullanımı: Diş aralarındaki bakteri plağı apseye neden olabilir.
- 6 ayda bir diş hekimi kontrolü: Gizli ilerleyen çürükler bu sayede erken fark edilir.
- 20 yaş dişlerinin röntgenle değerlendirilmesi: Gömülü veya yarı sürmüş 20’lik dişler apse riskidir.
- Şekerli gıda tüketiminin azaltılması: Bakteriler şekeri çok sever; diş minesini zayıflatır.
- Sigara bırakılmalı: Diş eti kan akışını bozar, enfeksiyon riskini artırır.
- Kanal tedavili dişler düzenli takip edilmeli: Eski kanal tedavilerinde enfeksiyon tekrar edebilir.
Sonuç: Diş Apsesi Göz Ardı Edilmemeli
Diş apsesi ciddi bir sağlık sorunudur ve ihmal edilmemelidir. Erken teşhis ve doğru tedavi ile diş sağlığı korunabilir ve daha ciddi komplikasyonların önüne geçilebilir. Diş apsesi belirtileri yaşadığınızda, zaman kaybetmeden diş hekimine başvurmanız önemlidir.
Diş apsesi, ciddiye alınması gereken bir enfeksiyon odağıdır. Antibiyotik geçici bir çözüm sunar ama tek başına yeterli değildir. Apsenin kaynağının tespit edilip özel steril şartlarda boşaltılması ve ardından gerekli tedavinin yapılması gerekir.
Mersin Yenişehir’deki kliniğimizde bu tür vakalarda hem mikrobiyolojik hem de cerrahi anlamda tüm sterilizasyon protokollerini uyguluyor, hastalarımıza güvenli ve etkili bir tedavi sunuyoruz.
DİŞ APSESİ İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR
- Diş apsesi öldürür mü?
Eğer apse diş hekimi veya uzman diş hekimi tarafından tedavi edilmezse baş-boyun bölgesindeki diğer alanlara yayılabilir. Hastanın nefes almasını engelleyecek bir şişlik hayati tehlike arz eder. Nefes darlığı, kalp krizi ve yaşam fonksiyonlarında ciddi riskler oluşturabilir. Septisemi denen enfeksiyonun kan dolaşımına katılarak tüm vücuda yayılması durumu da ölümcüldür.
- Diş apsesi patlaması tehlikeli midir?
Apsenin patlaması cerahatin (irin) akarak hastanın rahatlaması açısından olumlu olabilir. Ancak enfeksiyonun geçtiği anlamına gelmez. Apse patlar patlamaz, apsenin oluşmasının altında yatan ana neden bulunması ve bu etken diş dişeti veya çene kemiğiyle ilgili sorunun tedavi edilmesi gerekir. Bu apseye sebep olan ana kaynak tedavi edilmesine ilaveten, apse yolu, apsenin çene kemiğinde arda kalan iltihap kaynağı da ortadan kaldırılmalıdır. Gerekirse antibiyotik desteğine diş hekiminiz veya çene cerrahınız karar verecektir. Mutlaka bir diş hekimi tarafından değerlendirilmelidir.
- Evde diş apsesi patlatma yapılabilir mi?
Apsenin patlaması sizi o anda çok rahatlatabilir ancak apseyi asla patlatmayın. Apse içindeki ilktihabın kontrollü çıkartılması hem çene bölgesinde hem de sistemik olarak vücut için oldukça yararlı olacaktır. İltihabı boşaltmanın ağrıyı azaltacağı düşünülse de ortama yeni bakteri ekleme riski çok yüksektir. Asıl apsenin kontrollü boşaltılması, enfeksiyonu kontrol altına alınma yöntemi ve enfeksiyonun altında yatan ana sebepleri ortadan kaldırıcı bir dizi tedavi veya operasyon yapılması ideal olandır.
- Diş apsesi kaç günde geçer?
Diş apsesi kendi kendine geçmez. Apsede, iltihabın kendiliğinden dışarı akması durumunda ağrı ve şişlik azalır. Ayrıca apse kendi kendine sönüyorsa bilin ki çene veya dişetinin içinde çene kemiğini eriterek veya dişetine hasar vermeye başlayacaktır. Diş apsesi 2- günde kontrol altına alınabilir ve ideal tedavi başlanabilir. Hasta ağrı ve şişlik açısından bu süreçte hemen rahatlamaya başlar. Ancak bir diş hekimi veya çene cerrahisi uzmanı tarafından müdahale edilmedikçe apse tekrarlama riski yüksektir ve hatta bumerang gibi daha büyük bir sorunla geri dönecektir.
- 20’lik diş apsesi tedavisi nasıldır?
Antibiyotik kullanımıyla birlikte veya takiben iltihaba sebep olan diş sıklıkla çekilir. Apse yolu temizlenmelidir, çene kemiğinde apse artıkları operasyonla temizlenmeli, iltihap kalıntıısnın ileride çene kemiğinde kist oluşturma riski azaltılmalıdır. Apse cilde yol verdiyse, cilde estetik dikiş atılarak yüz estetiği korunmalıdır.
- Diş apsesi boşaltılması nasıl yapılır?
Apsenin geliştiği bölgeye lokal anestezi yapılır. Ardından iltihaplı bölge steril şartlar altında temizlenir. Diş çekilen çene kemiği içindeki iltihabın özel el aletleriyle tam temizliğinde emin olunmalıdır. Diş çekim sonrası dişetinin iyileşmesinin sağlanması amacıyla dişeti dikişi yapılabilir. Diş apsesi dişetine yanağa dudağa veya cilde yol vermişse, apse yolu da çok dikkatli şekilde temizlenerek apsesin cilt içindeki tahribatının önüne geçilmelidir.
- Diş apsesi tedavi edilmezse ne olur?
Diş apsesi tedavi edilmeden geçmez. Apse patlarsa, ağrı azalabilir. Ancak bu, sorunun ortadan kalktığı anlamına gelmez. Diş apsesi tedavi edilmezse, çene kemiğinde erimesi, çene kisti gelişimi, dişeti çekilmesi, ciltte yara yeri izleri, ciltte çöküklük ve deformasyon, vücutta bakteriyel dolaşım artışıyla septisemiye bağlı kalp krizi riski, apse büyümesiyle solunum yolunu kapatarak yaşam fonksiyonunu tehdit edebilir.
- Diş apsesi evde nasıl geçer?
Apse evde geçmez. Diş Doktoruna gidene kadar ağrı kesiciler alınabilir, sıcak-soğuk gıdalardan uzak durulmalıdır. Ancak bu geçici çözümdür. Ağrı kesiciler diş hekimine gitmeden 6-8 saat öncesinde alınır ve hekimin teşhisinin doğru olmasına yardımcı olunur. Mutlaka diş hekimine başvurulmalıdır.